1. Genel Arazi Yapısı ve Tarımın Özelliği
Doğu Karadeniz Bölgesi’nin genelinde olduğu gibi Macahel de engebeli bir arazi yapısına sahip olup, büyük çapta tarım yapmaya elverişli ova vb. düzlüklere sahip değildir.
Bu nedenle Macahel’de tarım ekonomik (ticari) bir boyut taşımamakta, her ailenin kendi ihtiyaçlarını gidermesine yönelik olarak ve bu düzeyde bir tarım faaliyeti yapılmaktadır.
2. Tarım Arazileri
Macahel’de her hanenin, genellikle evinin önünde bir tarlası (bahçesi) vardır. Eğer evin önü tarım yapmaya uygun değilse, engebeliyse veya ihtiyaçları karşılamaya yetmiyorsa bunun dışında sahip olunan başka arazilerde de tarım yapılır. Nadiren de olsa kısmen taşlık olan bölgelere toprak taşımak suretiyle de tarım arazisi meydana getirilmektedir.
Bunun dışında maydanoz, pırasa, domates, salatalık, biber gibi günlük-yemeklik ürünlerin yetiştirildiği bostan adı altında, tarla veya bahçeye oranla daha küçük çapta tarım arazileri de mevcuttur. Bu alanlar ya evin çok yakınında veya tarlanın içerisinde özel bir bölüm olarak yer alır.
3. Tarım Yöntemi
Arazilerin engebeli özelliği nedeniyle halen öküzlerin koşulduğu kara sabanla topraklar sürülmekte ve ekim yapılmaktadır. Ancak son yıllarda özellikle mahalle içi yolların yapımıyla birlikte makine (küçük traktörler) ile sürüme de başlandığı gözlenmektedir. Fakat sabana oranla gerekli verimin sağlanamadığı da belirtilmektedir.
4. Gübre
Gübre olarak, sonbahar ve kış mevsimi boyunca ahırların önünde biriktirilen hayvan (çoğunlukla büyük baş hayvanların, nadiren küçük baş hayvanlar) gübresi (tabii gübre) kullanılmakta, toprağın verim açısından zayıf olduğu yerlerde suni gübre (Avrupa gübre olarak adlandırılan) kullanılmaktadır.
5. Tarım Süreci
Tarım faaliyeti esas itibariyle ilkbahar mevsiminde başlar. Bu mevsimde sahip olunan tarla ve bahçeler sürülür. Toprağın sürülmesi faaliyeti için genelde her hanenin bir veya iki adet öküzü bulunur (bu noktada hayvancılıkla tarımın adeta zorunluluk ilişkisi mevcuttur). Tek öküze sahip olunması durumunda, kara sabana sürülecek diğer öküz, yöre içi yardımlaşmanın bir örneği olarak genelde karşılıklı olarak temin edilir.
Toprağın sürülmesiyle birlikte veya bunun hemen ardından ekim yapılır. İlkbaharın sonlarına doğru çapa işlemleri [iki kez: ön çapa (mertedi) – son çapa (mevredi) ] gerçekleştirilir. Çapa, arazinin büyüklüğüne göre zaman zaman imece (nadi) usulüyle yardımlaşarak, özel çapa kazmalarıyla yapılır. Çapayla hem zaman olarak, fasülye için, önceden hazırlanmış olan sırıkların dikimi bu aşamadaki zorlu faaliyetlerdendir. Sırıklar, yağmurlu havadan hemen sonra, toprağın yumuşaklığını koruduğu bir dönemde, levye demiri yardımıyla dikilir.
Yaz mevsiminin yağışlı geçmesi, kurak olmaması bahçedeki ürünlerden özellikle mısırın verimi açısından oldukça önemlidir.
Sonbahar ortalarında veya sonlarına doğru ürünlerin tarladan biçilip kaldırılması sürecine geçilir. Bu aşamada mısırların koçanlı olarak saplarından (çaladan) ayrılması, sapların (çalanın) dehre (dzaldi) veya orak yardımıyla kesilmesi ve hayvanlara kışlık yiyecek olarak saklanmak üzere merek adı verilen ambarlara ya da çoğunlukla bir ağacın veya direğin etrafına özel bir şekilde sarılması (zvini) söz konusudur. Yine bu kapsamda fasülyelerin toplanması, ardından sırıkta arta kalanın hayvan yemi olarak saklanması, lahana ve kabakların toplanması gerçekleştirilir.
Macahel’de bir anlamda ilkbahar ve sonbahar tarım faaliyetlerinin yoğun olarak gerçekleştirildiği mevsimlerdir.
6. Tarım Ürünleri
Yörede tarım arazilerinin sınırlı olması dolayısıyla bir tarlada sekiz-on çeşit ürününün tarımı birlikte gerçekleştirilir. Bu aynı zamanda toprağın verimi açısından oldukça dikkat çekicidir. Macahel’de bir tarlada aynı anda tarımı yapılan başlıca ürünler şunlardır:
1) Mısır: Mısır, yöredeki tarım ürünlerinin başında yer alır. Mısır ekmeğinin yapımında ve kısmen de hayvan (kümes hayvanları ve diğer büyük ve küçük baş hayvanlar) yemi olarak kullanılır. Tazeyken haşlanmış olarak veya közde pişirilerek yenir. Esas itibariyle beyaz renkli mısır üretilir. Nadiren de olsa kırmızı mısır üretimi de vardır.
2) Lahana: Yapraklarının taze olduğu dönemde birtakım lahana yemeklerinin (bu yemekler için sitenin “Yemek Kültürü” bölümüne bakılabilir) yapımında kullanılır. Daha sonra ise hayvan yemi olarak değerlendirilir. Yörede lahananın “kara lahana” adı verilen türü yetiştirilir.
3) Fasülye: Fasülye olarak sırık fasülyesi üretimi vardır. Barbunya (siyah fasülye) ve kuru fasülye (beyaz fasülye) olarak tüketilir.
4) Kabak: Beyaz ve siyah olmak üzere iki çeşit kabak türü üretimi söz konusudur. Beyaz olanları oldukça büyük boyuttadır ve lezzeti farklıdır. Kabak, közde veya formalı sobalarda pişirilerek yendiği gibi, yöreye özgü kabak yemeği de yapılır.
5) Patates: Üretim kalitesine göre oldukça büyükçe ve lezzetli patates üretimi gerçekleştirilmektedir. Haşlanmış olarak veya közde pişirilir.
6) Pazı (Çarhala): Özel bir lahana türü olup, turşu kurmak amacıyla üretilir. Bu üründen kendine özgü bir turşu yapılır ve bu turşu, tahta kapta (tepşi) taşla (çali-kva) dövülen ceviz içi ve sarımsakla karıştırılarak yenir.
7) Salatalık: Genelde bostan denilen küçük alanlarda üretilse de tarlalarda da ekimi yapılmaktadır.
8) Süpürge: Evlerdeki süpürge ihtiyacını karşılamak üzere sınırlı miktarda üretilir. Daha sonra elde dikilerek süpürge şekli verilir.
9) Kendir-kenevir: Yöredeki ip ve halat ihtiyacı için sınırlı ve kontrol altında tarlanın belli bölgesine ekilir. Elde edilen ham madde özel olarak eğrilerek, yük taşımak, hayvanları bağlamak vb. amaçlarla kullanılmak üzere ip veya halat yapılır.
7. Tarımda Gerileme ve Destekleme Girişimleri
Son yıllarda özellikle göçle birlikte nüfusun azalması nedeniyle ekilip biçilen tarım arazileri de azalmaktadır. Zira nüfusun azalması, tarım ürünlerinin tüketiminin azalmasına, dolayısıyla üretimin de buna ayak uydurmasına yol açtığı gibi, daha önemli olarak iş gücünü etkilemiştir. Çünkü yöredeki tarım büyük oranda insan gücüne dayanmaktadır ve genç nüfusun eğitim ve ekonomik gelir elde etme vb. nedenlerle yöreden ayrılması söz konusu olmuştur.
Tarımın yapılmadığı araziler çayırlık (arazinin üzerinde biten çayırların kesilerek hayvan yemi olarak kullanılması veya yonca ekimi yapılması) olarak kullanılmakta veya çoğunlukla fındık fidanlarının dikimi suretiyle fındık bahçesine çevrilmektedir. Bunlar da yapılmamışsa yörenin orman örtüsü bunu otomatik olarak bünyesine katmaktadır.
Nüfusun azalmasından başka, tarımın baş ürünü olan mısıra, tüketim alışkanlıklarının yavaş yavaş değişmeye başlaması (mısır ekmeği yerine buğday ekmeği tüketimine geçilmesi) gibi nedenlerle rağbetin azalması, fındığın ekonomik getiri bakımından öne çıkması da bu konuda zikredilebilir etkenlerdir.
Yöre tarımındaki bu gerileme, iklim ve toprak yapısı bakımından oldukça verimli olan arazilerin hiç kullanılmaması veya başka amaçlara tahsis edilmesi, dikkat çekici ve endişe vericidir. Zira her yönüyle (gerek kullanılan tabi gübre gerekse dört mevsim yağış alan iklimi ve toprak yapısı) yöredeki tarımdan elde edilen ürünler, tabiilik ve verim açısından özel bir öneme sahiptir. Son yıllarda il ve ilçe tarım müdürlüklerinin, yöre çiftçisine yönelik çeşitli maddi destekleri bu noktada çok önemlidir. Ancak salt maddi desteğin verilip bırakılmaması, bu destekle gerekli üretimin gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin kontrol ve ayrıca desteklenmesi şarttır. Son olarak, sitenin Faaliyetler/Macahel Projesi Taslağı bölümünde önerilen biçimi ışığında, yöredeki tarım ürünlerine ekonomik getiri özelliğinin kazandırılması yöre tarımını tekrar canlandıracaktır.