Macahel'de Gürcü İşçiler Olgusu: Nedenleri ve Etkileri Üzerine

Macahel son yirmi yıldır büyük bir değişim ve dönüşüm sürecinden geçmektedir. Ekonomik, sosyal ve kültürel boyutları olan bu değişimin birçok göstergesi bulunmakla birlikte, bu göstergelerin en dikkat çekici olanı Gürcü işçilerin Macahel çalışma hayatının bir parçası haline gelmeleridir. Büyük bir kısmı Gürcistan Acara Özerk Cumhuriyeti’nin başkenti Batum’dan gelen Gürcü (Acar) işçilerin Macahel’de çalışmaya başlaması oldukça yeni bir gelişmedir. Bu gelişmeyi ortaya çıkartan nedenlerin ne olduğu ve Gürcü işçiler olgusunun Macahel’e etkilerinin neler olduğu yanıtlanması gereken sorulardır. Bu sorulara verilecek yanıtlar, Macahel’in son dönemlerde sosyal, ekonomik ve kültürel alanda geçirdiği dönüşümleri anlama çabasına katkı sağlayacaktır.

Gürcü İşçiler Neden Macahel’de?

Macahel’deki değişimin bir göstergesi olarak değerlendirdiğimiz Gürcü işçilerin varlığının, dolaylı ve dolaysız birçok nedeni bulunmaktadır. Bu değişimin temelinde uluslararası ilişkilerde yaşanan gelişmelerin olduğu söylenebilir. İlk bakışta, Macahel gibi oldukça yerel bir bölgede yaşanan toplumsal değişimlerin, uluslararası ilişkilerdeki değişimlerle bağlantılı olmadığı düşünülebilir. Ancak daha yakından bakıldığında, küresel boyutta yaşanan gelişmelerin, yerelde de etkiler ürettiği fark edilecektir. 1990’lı yılların başında Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla iki kutuplu uluslararası sistem sona ermiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılması ve iki kutuplu sistemin ortadan kalkması, Gürcistan gibi küçük ve zayıf devletlerin ortaya çıkmasına, sınırların ve sıkı kontrollerin gevşemesine neden olmuştur. Ayrıca Sovyetler Birliği’nin temsil ettiği sosyalist ekonomik sistemin çökmesiyle yeni ortaya çıkan küçük devletlerde işsizlik, fakirlik gibi ekonomik sorunlar baş göstermiştir. Bu durum Gürcistan gibi zayıf devletlerde yaşayan halkların, komşu ülkelerde yeni geçim ve çalışma arayışlarına girmesine yol açmıştır.

Diğer yandan Macahel’de yaşanan ekonomik değişim, Gürcü işçilerin Macahel’de çalışma imkanı bulmalarını kolaylaştırmıştır. Macahel’deki ekonomik değişim, kendi kendine yetmeye odaklı dışa kapalı üretim ekonomisinden tüketim ve ticarete odaklı dışa açık ekonomiye geçiş olarak adlandırılabilir. Önceden halkın ihtiyaç duyduğu temel geçim kaynaklarının büyük bir kısmı, Macahel içinde sınırlı imkanlarla üretilirdi. Ancak zamanla bu yapı göç olgusuyla birlikte değişmeye başladı. Zorlu yaşam koşulları nedeniyle 1950’li yıllarda başlayan, 1980 ve 1990’lı yıllarda zirveye çıkan büyük şehirlere göç süreci, Macahel’in makûs talihini değiştirmeye başladı. Göç edenler büyük şehirlerde iş bulmaya, iş kurmaya ve dolayısıyla imkanlarını artırmaya başladılar. Ancak göç edenlerin büyük bir kısmı Macahel’le bağını koparmamıştır. Belirli düzeyde maddi imkâna kavuşanlar, Macahel’deki topraklarına sahip çıkmaya ve yaz aylarında Macahel’e gelmeye başladılar. İmkânların genişlemesi aynı zamanda Macahel’e para girişinin artmasına, ekonominin parasallaşmasına katkı sağlamıştır.

Bununla birlikte, Macahel’deki ekonomik yapının değişmesi de tüketim ve ticaret odaklı ekonomiye geçiş sürecinde etkili oldu. Özellikle fındıkçılık, arıcılık, turizm faaliyetleri gibi alanlardan gelir elde edilmeye başlanması, ekonomik dönüşümü hızlandırdı. Macahel’e hem iç hem de dış ekonomik faaliyetlerden para girişi ve artan imkanlar, üretim ve tüketim yapısını da değiştirdi. Geleneksel tarım ve hayvancılık faaliyetlerinde büyük bir gerileme yaşanırken arıcılık, turizm, inşaat gibi alanlarda büyük üretim artışları yaşandı. Ticaret odaklı üretim artışları, Macahel ekonomisin parasallaşmasını daha fazla hızlandırmıştır. Söz konusu ekonomik imkanlar ve yapı içinde Gürcü işçilere olan talep giderek artmıştır.

Gürcü İşçiler ve Macahel’in Geleceği

Gürcü işçilerin Macahel’de çalışmaya başlaması birçok gelişmenin ortaya çıkmasına da yol açmaktadır. Öncelikle bu işçiler Macahel’in ucuz işgücü ve nitelikli eleman ihtiyacını karşılamaktadır. Bu sayede Macahel halkı, fındık toplama, inşaat yapımı, arazi bakımı gibi beden gücü gerektiren alanlarda Gürcü işçileri istihdam etmektedir. Bu durum özellikle Macahel’in ormanlaşması, sahipsiz kalması ve insansızlaşması sürecini yavaşlatmaktadır. Bu açıdan Gürcü işçiler, Macahel halkının Macahel’e sahip çıkmasına ve geleceğine katkı sağlamaktadır.

Gürcü işçiler olgusu Macahel toplumsal yaşamının diğer alanlarını da etkilemektedir. Aynı yerel dili konuşmakla birlikte Gürcüce'nin eski Acarca lehçesini konuşan Macahel halkı ile yeni Acarca lehçesi konuşan Gürcü işçiler arasında büyük bir iletişim sorunu yaşanmamaktadır. Kelime alışverişiyle Macahel halkı yeni Acarca lehçesiyle tanışırken Gürcü işçiler de eski Acarca lehçesiyle tanıştılar. İşçiler aynı zamanda Türkçe konuşma gayreti içine de girdiler. Dil konusunda yaşanan bu karşılıklı ilişki iki tarafın kültürel etkileşimini artırmaktadır.

Dini kimlik alanında ise daha farklı bir durum söz konusudur. Gürcü işçiler Müslüman olmakla birlikte, Sovyetler Birliği döneminde dinden arındırma politikalarına maruz kaldıklarından dini pratikleri yapmama veya unutma düzeyine gerilemişlerdir. Dini kimliklerin korunması konusundaki sorunlar, Gürcistan’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra da devam etmiştir. Bu durum Müslüman Gürcülerin dini kimliklerini korumasını ve yaşama geçirmelerini zorlaştırmıştır. Gürcü işçilerin Macahel’e gelmeye başlaması onların Müslüman kimliklerini hatırlamalarına ve pekiştirmelerine katkı yapmıştır. Ancak bu katkı dinsel pratiklerin hayata geçmesi düzeyine çıkamamıştır. Gürcü işçiler her ne kadar Müslüman olduklarını ifade etseler de dini pratiklere karşı hala mesafeli durdukları gözlemlenmektedir.

Gürcü işçilerin Macahel’deki varlığının elbette olumsuz yan etkileri de bulunmaktadır. Ancak bu etkiler başka bir tartışmanın konusudur. Gürcü işçiler artık Macahel’in ekonomik, sosyal ve kültürel hayatının bir parçası haline gelmişlerdir. Bu nedenle, Gürcü işçilerin Macahel’in geleceği için fırsat olarak görülmesi daha isabetli bir yaklaşım olacaktır. Özellikle Macahel’in insansızlaşması, ormanlaşması sürecinin yavaşlatılması bakımından Gürcü işçiler, Macahel’in geleceğine önemli katkı sunmaktadır. Aynı zamanda Gürcü işçilerin Macahel’deki varlığı, iki akraba halkın kaynaşması ve özellikle Gürcü işçilerin Müslüman kimliklerini koruması bakımından da önemli bir işlev görmektedir.  

* Dr. Selim DURSUN; Maral Köyü doğumlu olup İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü mezunudur. Yüksek lisans (tez konusu: Bölgesel Devlet ve Özerklik Kavramları Bağlamında Gürcistan ve Acara Özerk Cumhuriyeti) ve doktora (tez konusu: Küçük Devlet Dış Politika Analizi: Gürcistan ve Tunus Örnekleri) eğitimini Sakarya Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler alanında tamamlamıştır.

** Meral DURSUN; Maral Köyü doğumlu olup, halen İstanbul Üniversitesi Çocuk Gelişimi Bölümünde öğrencidir.


Haberin kaynağı : http://www.macahelbizimdir.org
Macahel Bizimdir İnisiyatifi